-
1 кара-кызыл
прил.тёмно-кра́сный, вишнёвый, бордо́во-кра́сныйчия кара-кызыл төскә керде — ви́шня ста́ла тёмно-кра́сной
-
2 кара кызыл
тёмно-кра́сный -
3 кара-кызыл
првишнёвый, бордовый -
4 кара
I 1. прил.1) чёрный (о цвете, окраске)кара чәч — чёрные во́лосы
кара буяу — чёрная кра́ска
2) тёмный, чёрный ( более тёмный по сравнению с обычным цветом)кара күзләр — чёрные глаза́
күк йөзен кара болытлар каплаган — чёрные ту́чи закры́ли не́бо
3) поэт. тёмный, дрему́чий4) темноко́жий, сму́глыйбер кара гына кыз — одна́ сму́гленькая де́вушка
кара тәнле кеше — темноко́жий челове́к
5) вороно́й ( о масти лошади)кара айгыр — вороно́й конь (жеребе́ц)
6) разг.а) гря́зный, нечи́стый, чума́зый ( ребёнок)кара куллар — гря́зные ру́ки
кара бармаклар — нечи́стые па́льцы
б) гря́зный, нечи́стый; нести́раныйкара керләр — гря́зное бельё
кара күлмәк — нести́раная руба́шка
7) уст. чёрный, курно́йкара мунча — чёрная ба́ня
кара өй — курна́я изба́, ку́хня ( в пятистенных домах или домах с пристройкой)
8) чёрный, неквалифици́рованный, физи́чески тяжёлый и́ли гря́зный (о работе, труде и т. п.)кара эш — чёрная рабо́та
9) перен.; уст. тёмный, просто́й; необразо́ванный; из простонаро́дьякара халык — просто́й (тёмный, необразо́ванный) наро́д
10) разг.; миф. чёрный, дурно́й, злой, нечи́стыйкара көчләр — чёрные си́лы, нечи́стая си́ла
11) перен. чёрный, тёмный, тра́урныйкара кием — тра́урная оде́жда
һәрвакыт кара киемдә йөрү — ходи́ть всегда́ в тёмной оде́жде
12) перен.; поэт. чёрный, го́рестный, безра́достный, безотра́дный, тяжёлый, мра́чный; тру́дныйкара уйлар — мра́чные ду́мы
кара хәбәр килде — чёрная весть пришла́
кара язмыш — тру́дная (тяжёлая) судьба́
кара көннәр артта калды инде — го́рестные дни оста́лись уже́ позади́
13) перен. чёрный, зло́стный, кова́рный, престу́пныйкара ниятләр (исәпләр) — зло́стные мы́сли
кара күңел — кова́рная душа́
кара эшләр — престу́пные дела́
14) перен. чёрный, о́чень си́льныйкара кайгы — о́чень си́льное го́ре
кара явым — о́чень си́льные оса́дки; чёрное нена́стье
15) в сложн. сл. переводится компонентом черно-кара мыеклы — черноу́сый
кара кашлы — чернобро́вый
кара күзле — черноо́кий, черногла́зый
кара яллы — черногри́вый
•- кара балан
- кара балык
- кара бөрлегән
- кара бөтнек
- кара бүрек
- кара груһ
- кара елан
- кара җиләк
- кара җимеш
- кара зирек
- кара икмәк
- кара кан
- кара карга
- кара карлыган
- кара көрән
- кара кучкыл
- кара кучкыллы
- кара кызыл
- кара кымыз
- кара май
- кара өрәңге
- кара пар
- кара солы
- кара су
- кара сырга
- кара сыргак
- кара тал
- кара тояк
- кара тут
- кара тутлы
- кара түш
- кара үрдәк••кара акыл — непросвещённое разуме́ние
кара алтын — чёрное зо́лото, нефть
кара болыт каплау — пришли́ чёрные дни, пришло́ го́ре
кара болыт кебек (булып) — чёрной ту́чей, ту́ча ту́чей, тьма-тьму́щая
кара гайбәт — чёрная спле́тня
кара диндар — фана́тик
кара җәяү (җәяүгә) калу — пойти́ по́ миру
кара исәп (хисап) — приблизи́тельный подсчёт ( в уме)
кара исемлек — чёрный спи́сок
кара козгын — чёрный во́рон ( специальная закрытая машина для перевозки заключённых)
кара көз — осе́нние (после́дние, холо́дные) нена́стные дни
кара көнгә калдыру (саклау) — оста́вить (бере́чь) на чёрный день
кара көнгә калу — мы́кать век (жизнь), хлебну́ть (хвата́ть) го́ря
кара көнгә җыю — копи́ть (что-л.) на чёрный день
кара күзлектән үткәрү (карау) — ви́деть во всём то́лько плохо́е, то́лько недоста́тки
кара күмергә калу (кара кисәүгә әйләнү) — сгоре́ть дотла́
кара мәче узу — чёрная ко́шка пробежа́ла (проскочи́ла)
кара реакция — ист. чёрная реа́кция
кара сакал — нужда́, несча́стье
карасына баткан (кабынган) — мра́чный от зло́сти, за́висти; ту́ча ту́чей, черне́е ту́чи
кара такта — чёрная доска́ ( для вывешивания фамилий отстающих и нарушителей порядка)
кара чаган — па́клен
кара шар салу — забаллоти́ровать, прокати́ть на вороны́х ( не избрать)
кара эчле — см. кара йөрәк
кара эшче — чернорабо́чий, просто́й рабо́тник, рядово́й тру́женик
кара явым — осе́нние дожди́ (холодные, продолжительные)
кара ягу — очерни́ть, оклевета́ть (кого-л.)
- кара йөз- кара йөрәк
- кара көю
- кара тир түгү
- кара яну 2. сущ.1) каралар чёрные (фигуры шахмат, шашек)каралар белән уйнау — игра́ть чёрными
2) перен. не́что чёрное, чернота́; силуэ́т, очерта́ния; теньII сущ.еракта бер кара күренә — вдали́ видне́ется что́-то чёрное
черни́ла || черни́льныйкара белән язылган кәгазь — бума́га, напи́санная черни́лами
кара порошогы — черни́льный порошо́к
кара кара — чёрные черни́ла
кара табы — черни́льное пятно́
-
5 җете
1. прил.1) о́стрый, зо́ркий ( о зрении)җете күзләр — зо́ркие глаза́
2) я́ркий, ре́зкий ( о цветах)җете бизәкле күлмәк — пла́тье с я́ркими цвета́ми (рису́нками)
җете сары чәчәкләр — я́рко-жёлтые цветы́
2. частица усил.җете төсләр — я́ркие цвета́
о́чень, соверше́нно, ярко-җете кара — соверше́нно чёрный, и́ссиня-чёрный
җете кара чәч — и́ссиня-чёрные во́лосы
җете кызыл — я́рко-кра́сный
җете яшел — я́рко-зелёный
- җете кызыл татлы тамырҗете зәңгәр — я́рко-голубо́й
- җете кызыл
- җете кызыллану
- җете кызыл булып кылану -
6 ак
I 1. прил.1)а) бе́лый, бе́лого цве́та (снег, мел, порошок, бумага, облака); бело-ак яулык — бе́лый плато́к, плато́к бе́лого цве́та
ак чәчәкләр — бе́лые цветы́
ак канатлы — белокры́лый ( о птицах), с бе́лыми кры́льями
ак йонлы — белошёрстый; покры́тый бе́лой ше́рстью
тасманың агы да, карасы да бар — есть и бе́лая, и чёрная ле́нты
ак эт, кара эт - бары да эт прост. — (посл.) что бе́лый, что чёрный - всё еди́но пёс; что бе́лый пёс, что чёрный - все одина́ковы
б) спец. бе́лый (мёд, пешка, флаг)аклар белән уйнаучы шахм. — игра́ющий бе́лыми фигу́рами
в) бе́лый, све́тлый (лицо, кожа человека, волосы, брови и голова детей или молодых людей); седо́й, поседе́лый (волосы, брови, голова старого человека); в сочет. бело-; светло-; седо-; бе́лый, све́тлый ( чем)ак битле — белоли́цый, светлоли́цый; бе́лый (све́тлый) лицо́м
ак мыеклы — белоу́сый; светлоу́сый; седоу́сый
ак булмаса да, пакь булсын — (посл.) пусть бу́дет не све́тлым (бе́лым), но чи́стым (све́жим)
г) бе́лый, бле́дный, побеле́лый (о лице, рубце, коже, теле нездорового человека); бесцве́тный; в сочет. бледно-; бело-ак маңгайлы — белоло́бый, бледноло́бый
ак чырайлы — бледноли́цый, белоли́цый
ак яңаклы — бледноко́жий; белощёкий
2) см. ак тәнле3) чи́стый, незагрязнённый4) перен. све́тлый, ра́дужный (о мечте, думах, намерении, пожелании, перспективе, жизни, днях)5) ист.а) бе́лый, белогварде́йский (офицер, десант, террор); в сочет. бело-ак армия — бе́лая а́рмия
б) в знач. сущ. аклар бе́лые, белогварде́йцы, беляки́ || белогварде́йский2. сущ.1) бе́лое, све́тлое; бе́лая (све́тлая) мате́рия (ткань)акка төрү — заверну́ть в бе́лое (бе́лую мате́рию)
актан киенү — одева́ться в бе́лое
актан киенеп йөрү — ходи́ть в бе́лом; одева́ться в бе́лое (све́тлое)
күлмәкне актан тектерү — сшить пла́тье из бе́лой мате́рии
2) бе́лая (све́тлая, белёсая) то́чка (пятно́, поло́ска, узо́р, цвет), подпа́линаатның маңгай йонындагы ак — подпа́лина в ше́рсти на лбу у коня́
•- ак алтын- ак аракы
- ак аш
- ак аю
- ак әнис
- ак әрем
- ак багалма
- ак балчык
- ак балык
- ак башлы
- ак бәкәлле
- ак билет
- ак билетка калу
- ак билетлы
- ак битле
- ак болыт
- ак бөртек
- ак бөртекләр
- ак булып күренеп тору
- ак буяу
- ак гвардия
- ак гөмбә
- ак дельфин
- ак дулкын
- ак ипи
- ак икмәк
- ак ит
- ак ишек
- ак йогу
- ак йон
- ак йорт
- Ак йорт
- ак йөгерү
- ак йөзле
- ак каз
- ак канлылык
- ак каплан
- ак карлыган
- ак кәбестә
- ак келәт
- ак кеше
- ак корт
- ак көртлек
- ак кунык
- ак кургаш
- ак кушу
- ак куян
- ак күбек
- ак күбәләк
- ак ләкләк
- ак май
- ак мәрмәр
- ак мәтрүшкә
- ак мунча
- ак мүк
- ак он
- ак өй
- ак өрәңге
- ак сакаллы
- ак самовар
- ак сызык
- ак таш
- ак тәнле
- ак торна
- ак төк
- ак төкләр
- ак төлке
- ак төн
- ак төнбоек
- ак төс
- ак тукранбаш
- ак түшле сусар
- ак чәч
- ак чәчләр
- ак чәчле
- ак чәчәк
- ак черек
- ак чыршы
- ак чыршылык
- ак чыршы урманы
- ак шигырь
- ак эмигрант
- ак эмигрантлар
- ак як
- акка буялу••ак белән караны аермау (күрмәү, белмәү) — см. акны-караны аермау
ак (та) дими, кара (да) дими; ак димәстән, кара димәстән — ни сло́ва не говоря́, ни с того́ ни с сего́
ак җеп белән тегелгән (типчелгән, җөйләнгән) — книжн. ши́то бе́лыми ни́тками
ак күбек булган, ак күбеккә баткан (төшкән, манчылган) — весь в мы́ле ( белой пене), весь взмы́лен ( конь)
ак күмәч белән ашарлык — с хле́бом (калачо́м) мо́жно есть ( о здоровом воздухе), хоть с хле́бом ешь; нама́жь на хлеб и ешь
ак тәүбә, кара тәүбә — три́жды зарека́юсь (зарёкся); бо́льше ни-ни́
ак флаг күтәрү — поднима́ть (подня́ть, вы́кинуть, вы́бросить, вы́вести) бе́лый флаг
акны кара дию — называ́ть/назва́ть бе́лое чёрным; выдава́ть/вы́дать чёрное за бе́лое; обеля́ть/обели́ть ( что)
- ак җәймәактан ак, судан пакь — обычно ирон. а́нгел непоро́чный (букв. беле́е бе́лого и чи́ще воды́)
- ак карга
- ак кием
- ак куллы
- ак кул
- ак куллылык
- ак күмер
- ак күңелле
- ак күңел
- ак нокта
- ак палас
- ак патша
- ак сөяк
- ак сөякле
- ак сөякләр
- ак су
- ак тап
- ак тун
- ак урын
- ак чаршау
- ак чәүкә
- ак чикмән
- ак эш
- ак юл
- ак юрган
- ак яка
- ак якалы
- акка кара белән II сущ.1) бело́ккүкәй агы — яи́чный бело́к, бело́к яйца́
2) обычно агы бело́к ( глаза)күз агындагы кызыл җепсел тамырлар — кра́сные прожи́лки на белка́х глаз
3) бельмо́ ( на глазу)бер күзенә ак төшкән — у него́ бельмо́ на (одно́м) глазу́
4) разг. бе́лая (во́дка)ике шешә ак — две буты́лки бе́лой
5) мед. бе́ли (ед. нет)ак килү — появле́ние бе́лей
6) бель ( болезнь у растений)7) акка на́бело ( переписать черновики)баштан ук акка язу — писа́ть сра́зу на́бело
•- ак төшү
- акка күчерү -
7 сары
1. прил.1) жёлтыйсары буяу — жёлтая кра́ска
аксыл сары — све́тло-жёлтый; белоку́рый
куе сары — гу́сто-жёлтый, лимо́нно-жёлтый
кызыл сары — краснова́то-жёлтый; ры́жий
зәгъфран сары — шафра́нно-жёлтый
әфлисун сары — апельси́ново-жёлтый, ора́нжевый
көрән сары — бе́жевый, коричнева́то-жёлтый
гәрәбәдәй сары бал — мёд цве́та янтаря́
2) как первый компонент составных терминов цвета жёлто-, желтова́то-2. сущ.1) жёлтый цветсарыга буяу — кра́сить в жёлтый цвет
2) желто́кйомырка сарысы — желто́к яйца́
3) желту́ха || желту́шныйсм. тж. сары авыруысары төшеп авыру — заболе́ть желту́хой
4) мед. жёлтая вода́, глауко́ма•- сары ат
- сары баллыкай
- сары бизгәк
- сары билчән
- сары буяк
- сары гөмбә
- сары иңү
- сары керү
- сары камчау
- сары корсак
- сары-көрән
- сары -кызыл
- сары кына
- сары май
- сары мәтрүшкә
- сары раса
- сары сандугач
- сары су
- сары су авыруы
- сары тамыр
- сары тәнле
- сары төнбоек
- сары тутлы
- сары төскә керү
- сары туфрак
- сары үлән
- сары үрмәләвек
- сары чыпчык
- сары чәчәк
- сары шәңгә
- сары тәтәй
- сары-яшел••сары йорт — уст. жёлтый дом ( больница для душевнобольных)
-
8 каплану
возвр. от каплау1) покрыва́ться/покры́ться, закрыва́ться/закры́ться, укрыва́ться/укры́ться, накрыва́ться/накры́ться, прикрыва́ться/прикры́ться || прикрыва́ние, прикры́тиеюрган белән баштан каплану — укры́ться одея́лом с голово́й
китаплар тузан белән капланган — кни́ги покры́ты пы́лью
простыня белән каплану — закры́ться простынёй
2) закрыва́ться/закры́ться, загора́живаться/загороди́ться, заслоня́ться/заслони́ться, прикрыва́ться/прикры́ться (от чего-л.) || засло́н, прикрыва́ние, прикры́тиекояштан каплану — заслони́ться от со́лнца
яңгырдан каплану — прикры́ться от дождя́
сугудан куллары белән каплану — закры́ться рука́ми от уда́ра
газет белән уттан каплану — загороди́ться газе́той от све́та
3) покрыва́ться/покры́ться, затя́гиваться/затяну́ться, подёрнуться, завола́киваться/заволо́чься, застила́ться/застла́тьсяелга томан белән капланды — река́ застла́лась тума́ном
палуба пар белән капланды — па́луба заволокла́сь па́ром
күзләр яшь белән капланды — глаза́ подёрнулись слеза́ми
4) покрыва́ться/покры́ться, накла́дываться/наложи́тьсякастрюльләр эмаль белән капланган — кастрю́ли покры́ты эма́лью
картина лак белән капланган — карти́на покры́та ла́ком
5)а) покрыва́ться/покры́ться, зараста́ть/зарасти́бакча сарут белән капланды — огоро́д заро́с пыре́ем
җир үлән белән капланды — земля́ покры́лась траво́й
б) покрыва́ться/покры́ться, усе́иваться/усе́ятьсябит кызыл таплар белән капланды — лицо́ покры́лось кра́сными пя́тнами
картның маңгае җыерчыклар белән капланган — лоб у старика́ покры́т морщи́нами
чиста күк йөзе миллион йолдыз белән капланды — чи́стое не́бо усе́ялось миллио́нами звёзд
бите сипкел белән капланган — лицо́ покры́то весну́шками
6) покрыва́ться/покры́ться, оку́тываться/оку́таться, охва́тываться/охвати́ться, обвола́киваться/обволо́чься, затя́гиваться/затяну́ться, завола́киваться/заволо́чьсякүк йөзе кара болытлар белән капланды — не́бо покры́лось, затяну́лось чёрными ту́чами
урман караңгылык белән капланды инде — лес уже́ оку́тался (обволо́кся) мгло́ю
кояш болытлар белән капланды — со́лнце заволокло́сь ту́чами
7) покрыва́ться/покры́ться, заглуша́ться/заглуши́ться || покры́тиедикторның белдерүе мотор тавышы белән капланды — объявле́ние ди́ктора заглуши́лось шу́мом мото́ра
8) закрыва́ться/закры́ться, затя́гиваться/затяну́ться || закры́тие, затя́гиваниетәндәге җәрәхәт күптән капланды инде — ра́на на те́ле давно́ уже́ затяну́лась (закры́лась)
9) закрыва́ться/закры́ться, заку́пориваться/заку́пориться (о порах, отверстиях и т. п.) || закры́тие; заку́порка10) покрыва́ться/покры́ться, возмеща́ться/возмести́ться, компенси́роваться, восполня́ться/воспо́лниться || покры́тие, возмеще́ние, компенса́циябарлык югалтулар капланды — все поте́ри возмести́лись
юл чыгымнары капланды — доро́жные расхо́ды покры́лись
11) опроки́дываться/опроки́нуться, перевёртываться/переверну́ться || опроки́дывание, перевёртываниекөймә капланды — ло́дка переверну́лась
вареньелы савыт төшеп капланды — посу́да с ва́реньем опроки́нулась
12) па́дать, упа́сть ничко́м, лицо́м внизйөзтүбән каплану — упа́сть лицо́м вниз
13) задыха́ться/задохну́ться, не име́ть возмо́жности дыша́ть; подави́тьсятамакка төтен каплану — задохну́ться ды́мом
сулу каплану — задыха́ться
14) перен.; разг.а) броса́ться/бро́ситься, кида́ться/ки́нутьсяязын шәһәр халкы яшелчәгә каплана — весно́й жи́тели го́рода набра́сываются на о́вощи
б) перен.; разг. ли́пнуть, прилипа́ть/прили́пнутькитабына капланган, аерып булмый — прили́п к кни́ге свое́й, не оторвёшь
••капланып киткере! — чтоб ты подави́лся! пропади́ ты про́падом!
-
9 борыч
сущ.пе́рецкызыл борыч — кра́сный пе́рец
кара борыч — чёрный пе́рец
борчак борыч — пе́рец горо́шком
кузаклы борыч — стручко́вый пе́рец
- борыч сибүтөелгән борыч — мо́лотый пе́рец
-
10 бөрчек
сущ.1)а) кра́пинка, то́чечка, пятно́, сыпь ( обычно круглой формы)яфрак өстендәге бөрчекләр — пя́тна на листо́чке
бала тәненә кызыл бөрчекләр чыкты — на те́ле ребёнка появи́лась сыпь
б) горо́шек; кра́пинка, то́чечка (на тка́ни)кара бөрчек төшкән яулык — плато́к с чёрными кра́пинками
2) ка́пелька; би́серинкатир бөрчекләре — ка́пельки по́та
бөрчек ясау — вкра́пить, сде́лать кра́пинки
-
11 зәңгәрсу
прил.синева́тый; голубова́тый; бле́дно-голубо́йзәңгәрсу күзләр — голубова́тые глаза́
- зәңгәрсу каразәңгәрсу кыңгырау чәчәкләр — голубова́тые колоко́льчики
- зәңгәрсу соры
- зәңгәрсу яшел -
12 каймалы
прил.1) с каймо́й, окаймлённый, укра́шенный каймо́йкызыл каймалы яулык — плато́к с кра́сной каймо́й
2) перен. окаймлённый, обрамлённыйкерфекләре кара, шуңа күрә күзләре каймалы булып күренә — ресни́цы чёрные, поэ́тому глаза́ ка́жутся окаймлёнными
• -
13 коңгырт
прил.тёмно-ру́сый, (о волосах, о бороде, бровях, усах); бу́рый, тёмно-кори́чневый ( о масти животных)коңгырт чәчле — русоволо́сый
аксыл коңгырт — све́тло-ру́сый
- коңгырт кызылкуе коңгырт — тёмно-ру́сый; тёмно-кашта́новый
- коңгырт сары
- коңгырт яшел күз -
14 көрәнсу
прил.бурова́тый- көрәнсу җирәнкөрәнсу булып күренү — показа́ться бурова́тым
- көрәнсу кара
- көрәнсу кызыл
- көрәнсу сары
- көрәнсу соры
- көрәнсу яшькелт -
15 куе
1. прил.1) густо́й; ча́стый; противоп. ре́дкийкуе таллык (куаклык) — густо́й ивня́к (куста́рник)
куе каш — густы́е бро́ви
куе урман — ча́стый (густо́й) лес
куе арыш — густа́я (ча́стая) рожь
2) пло́тный, густо́й; противоп. жи́дкийкуе измә — густо́й раство́р ( строительный)
куе өйрә (ботка) — густо́й крупяно́й суп (ка́ша)
куе ләм — пло́тный ил
куе томан — густо́й (пло́тный) тума́н
куе болытлар пәрдәсе — сплошна́я (пло́тная) пелена́ облако́в
куе караңгылык — густо́й мрак
3) кре́пкий, густо́йкуе чәй — кре́пкий чай
4) жи́рный, густо́йкуе сөт — жи́рное молоко́
куе каймак — густы́е (жи́рные) сли́вки (смета́на)
5) густо́й, ку́чныйядрәләрнең куе (булып) очуы — ку́чный полёт дро́би
6)а) в словосочетаниях на -лы гу́стокуе кашлы — густобро́вый
куе йонлы эт — густошёрстная соба́ка
б) перед прилагательными, означающими цвет гу́сто-, тёмно-куе сары — гу́сто-жёлтый
куе кызыл — тёмно-кра́сный, багро́вый; гу́сто-кра́сный, пунцо́вый, пурпу́рный, порфи́рный
7) перед названиями цвета на -лык, -лек густо́йкуе зәңгәрлек — густа́я синева́
куе кызыллык — густо́й румя́нец
2. нареч.куе суда балык тоту — (погов.) лови́ть ры́бу в му́тной воде́
1) гу́сто; ча́стокуе чәчү — гу́сто се́ять
куе утыртылган агачлар — ча́сто поса́женные дере́вья
2) гу́сто, кре́пкочәйне куе пешерү — кре́пко завари́ть чай || гу́ща
кофе куесы — кофе́йная гу́ща
ашның куесын гына ашау — есть гу́щу су́па
•- куе итеп••- куе су -
16 күгелҗем
прил.; уменьш. ст.1) голубова́тый, синева́тый; с про́синью, с синево́й, с синева́тым отли́вомкүгелҗем тау түбәләре — го́рные верши́ны с синева́тым отли́вом
күгелҗем төтен баганалары — синева́тые столбы́ ды́ма
2) си́зый (обычно в составе бот. и зоол. терминов)күгелҗем акчарлак — си́зая ча́йка
күгелҗем суүсемнәр — си́зые во́доросли
•- күгелҗем зәңгәр
- күгелҗем кара
- күгелҗем кызыл
- күгелҗем сары
- күгелҗем соры
- күгелҗем төс
- күгелҗем яшел -
17 таракан
сущ.; зоол.1) тарака́н, пруса́ккара таракан — чёрный тарака́н
кызыл таракан — ры́жий тарака́н
таракан дулап мич башын җимермәс — (посл.) ка́к бы не бу́йствовал тарака́н, печь ему́ не развали́ть ( о бессильном гневе)
2) с определит. сл. образует составные термины: иген тараканы жук-ку́зькакамка тараканы — см. камка
күк таракан — сороконо́жка, см.; тж. кыргаяк
•- таракан ташлату••таракан ашаган (кимергән) — покры́тый пя́тнышками ( о залежалой коже обуви)
таракан катырырлык (катырлык) — о́чень холо́дный ( о помещении букв. тако́й, что мо́жно заморо́зить тарака́нов)
таракан качкан (ташлаган, чыккан) — давно́ забро́шенный, поки́нутый жильца́ми ( о доме)
таракан патшасы — арака́н-альбино́с, бе́лый тарака́н
таракан санау (санап яту) — безде́льничать, лежа́ть на пе́чке
- таракан керүтаракандай таралу — неодобр. разбреда́ться, расходи́ться (не принимая решения, мер и т. п.) дезорганизова́ться; рассе́иваться, разбежа́ться ( о людях)
- таракан салу -
18 төлке
1. сущ.1)а) лиса́, лиси́ца || ли́сийкара төлке — чёрнобу́рая лиси́ца
кызыл төлке — ры́жая лиси́ца
төлке борыны — ли́сий нос
б) лиса́ ( как название меха)төлке дән тегелгән — сши́тый из ли́сьего ме́ха
2) перен. льстец; хитре́ц; лису́тка, плут2. прил.карт төлке — ста́рый плут
1)а) ли́сий, из шку́ры лисы́төлке тун — ли́сья шу́ба
б) редко ли́сий, тако́й, как у лисы́төлке колак — ли́сье у́хо
төлке күз — ли́сий глаз
2) перен. хи́трый, проны́рливый, плутова́тый, хи́тренький, с ли́сьими пова́дками••төлке мае сөртү — обма́нывать ле́стью (букв. сма́зывать ли́сьим са́лом)
төлке таптарлык (өстенә басарлык) көн — нена́стная пого́да (такая, что и лиса не почует приближение человека - можно наступить на неё)
төлке тиресе (тиресен) ябыну — (букв. наки́нуть на себя́ ли́сью шку́ру)
төлке туе (бураны) — дождь (мете́ль) в со́лнечный день
төлкене көлкегә калдырыр (калдырырлык) — хитрю́щий, сверхплу́т; тако́й, что перехитри́т и лису́
-
19 туфраклы
прил.1) земли́стый, с при́месью земли́туфраклы ашлык — зерно́ с при́месью земли́
2) в определительных словосочет. -зёмный3) загрязнённый землёй, гли́ной ( об одежде) -
20 уылдык
сущ.; зоол.икра́ || ико́рный, икряно́йбалык уылдыгы — ры́бья икра́
бака уылдыгы — лягуша́чья икра́
кызыл уылдык — кра́сная икра́
кара уылдык — чёрная икра́
бөртекле уылдык — зерни́стая икра́
уылдык бөртеге — икри́нка
уылдык сүрүе — паю́с
- 1
- 2
См. также в других словарях:
Кызыл-Чин — (Кара Айры) Характеристика Длина 20 км Бассейн Катунь Водоток Устье Чаган Узун · Местоположение 3 км по левому берегу Рас … Википедия
Кара-Бууринский район — Кара Буура району Страна Киргизия Статус район Входит в Таласскую область Административный центр … Википедия
Кызыл-Шин — (Кош Тал, Бугузун, Коштал) Характеристика Длина 79 км Площадь бассейна 1560 км² Бассейн Катунь … Википедия
Кара-Сууский район — Кара суу району Страна Киргизия Входит в Ошскую область Административный центр Кара Суу Дата образования 1935 … Википедия
Кара-Булак — Характеристика Длина 15 км Бассейн Катунь Водоток Устье 166 км по правому берегу реки Аргут (Ак Алаха) Расположение … Википедия
Кара-Коль — (Баксара) Характеристика Длина 17 км Бассейн Катунь Водоток Устье Шавла · Местоположение 27 км по правому берегу Расположе … Википедия
Кара-Оюк — Характеристика Длина 11 км Бассейн Катунь Водоток Устье Юнгур · Местоположение 20 км по левому берегу Расположение … Википедия
Кара-Узек — Характеристика Длина 10 км Бассейн Катунь Водоток Устье Иня · Местоположение 27 км по правому берегу Расположение … Википедия
Кызыл-дёре — Кызыл дере лезг. Къизил дере Характеристика Длина 10 км Площадь бассейна 39,1 км² … Википедия
Кара-Самур — рут. Лыхды Самур Характеристика Длина 42 км Площадь бассейна 482 км² Бассейн Каспийское море Бассейн рек … Википедия
Кызыл-Кыя — Город Кызыл Кыя кирг. Кызылкыя Страна КиргизияКиргизия … Википедия